بررسی پایداری کالبدی بافت های شهری با تأکید بر بازشناخت الگوهای برتر زیست محیطی (نمونه موردی: کوی گلشن شهر مشهد)

توسعه شهرنشینی در رابطه نزدیکی با تکنولوژی و صنعتی شدن شهرها قرار دارد و ابعاد مختلف کالبدی، زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی، عملکردی و مدیریتی تحت تأثیر این عامل قرار دارند که اکنون شکلی متفاوت نسبت به گذشته پیدا کرده است. با ورود به دوره پیشرفت و صنعت در جامعه، همه ارزش های بشری تحت تأثیر عمیق این رویداد کمرنگ شده و به حاشیه رانده شده اند و بافت های شهری قدیمی و تاریخی نیز روز به روز فرسوده تر می شوند. حاصل این اتفاق از بین رفتن تمایزات و ویژگی هایی است که هر جامعه انسانی به واسطه آنها شناخته می شود و از آن طریق خود را به جهان معرفی می کند. هر یک از جوامج انسانی برای معرفی خود می بایست به حفظ این ویژگی ها و تمایزات پرداخته، جنبه های مثبت آن را تقویت نموده و برای حفظ آنچه موجب شکل گیری هویت و ایجاد تعلق خاطر در مردم است تلاش کند. این تلاش در قالب اشکال مختلف بروز و ظهور نموده و البته نتیجه آن همواره مطلوب نبوده است. توسعه و گسترش صنعت و اثرات ناشی از آن، همه جوانب شهرها و کلانشهرها را تحت تأثیر قرار داده و جامعه را از هویت واقعی خود دور ساخته است، به طوریکه در چنین دوره ای جهان شاهد از بین رفتن بسیاری از خرده فرهنگها و روح زندگی در شهرها می باشد. پژوهش حاضر سعی دارد به عواملی بپردازد که باعث پایداری روح سرزندگی در بافت های قدیمی- تاریخی شلهر شده و پویایی آن را در قالب کالبدی- زیست محیطی موجب شده است. این چالش در ارتباطی تنگاتنگ با مسائل اجتماعی- فرهنگی قرار داشته و از سویی تحت تأثیر عوامل اقتصادی نیز قرار دارد. هرچند در این پژوهش به محورهای کالبدی و زیست محیطی شهر به طور خاص پرداخته شده است، اما به لحاظ گستردگی موضوعات توسعه شهری پایدار و ارتباط آن با دیگر مقولات شهرسازی، مطالعه ابعاد اجتماعی، اقتصادی و مدیریتی نیز انجام شده است. پژوهش حاضر در هفت فصل گردآوری و تنظیم گشت که عبارتند از: فصل اول: کلیات تحقیق اعم از بیان مساله، ضرورت تحقیق، فرضیات، مرور ادبیات، تعریف واژگان و چالش های پژوهش در این فصل بررسی شده است. فصلل دوم: نظریات و مباحث مربوط به بافت شهری، توسعه شهری و محیط زیست شهری مورد توجه و تحلیل قرارگرفته و به اهمیت تغییر به سمت توسعه شهری پایدار و شاخص های ارزیابی آن پرداخته شده است. فصل سوم : مطالعه و شناخت شهر مشهد به عنوان حوزه فراگیر این پژوهش و مسائل گریبان گیر این شهر در ارتباط با توسعه شهری مورد تأکید قرارگرفته است. فصل چهارم: در این فصل سطوح مطالعاتی تحقیق اعم از بلافصل )محله نوغان( و حوزه مورد مطالعه )کوی گلشن( و دلایل انتخاب آن بررسی شده است. فصل پنجم: به بررسی دقیق شاخص های کالبدی، زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی، عملکردی و مدیریتی در کوی گلشن پرداخته و نقشه های پهنه بندی پایداری بافت شهری در آن ارائه شده است. فصل ششم: جمع بندی و نتیجه گیری از نقشه های پهنه بندی و تحلیل شاخص ها در این فصل جای گرفته است. و در نهایت فصل هفتم: به ارائه پیشنهاداتی در قالب تبصره های پیشنهادی برای قوانین کالبدی و زیست محیطی می پردازد.